Đoàn Chuẩn nhạc sĩ của mùa thu

Khi gió heo may bắt đầu nhuộm vàng những chiếc lá, nghe trong không gian mùa thu đang dịu dàng trở về, trong lòng ta bất chợt lại ngân nga giai điệu của “Thu quyến rũ” và vơ vẩn nhớ về người nhạc sĩ tài hoa được mệnh danh là “Nhạc sĩ của mùa thu Hà Nội” đó là nhạc sĩ tài hoa Đoàn Chuẩn.
Cố nhạc sĩ Đoàn Chuẩn mất vào ngày 15/11/2001, trùng với ngày sinh nhật của Văn Cao (15/11/1923). Từ lâu tôi vẫn luôn tự hào được là đồng hương ( Mẹ tôi quê Hải Phòng) với hai nhạc sĩ tài hoa quê Hải Phòng là nhạc sĩ Văn Cao và nhạc sĩ Đoàn Chuẩn. (năm 1977 tôi là người miền nam ra bắc công tác,là người đã từng làm công tác văn nghệ của chính quyền sài gòn cũ, lần đầu tiên về Hà Nội , tôi mới được gặp nhạc sĩ Đoàn Chuẩn.
- Khi ấy, đất nước còn nghèo, phần đông mọi người đều có dấu ấn của sự vất vả mưu sinh nhưng riêng nhạc sĩ Đoàn Chuẩn vẫn toát lên một vẻ “hào hoa, phong nhã” của “chàng công tử Hà thành” (Nhạc sĩ quê từ Hải Phòng chuyển lên Hà Nội sinh sống cùng hãng nước mắm Vạn Vân của gia đình).
Chỉ vừa sơ ngộ, cái duyên trời đã khiến ông và tôi se vào nhau ngay.
Không bao giờ tôi quên buổi sáng cuối mùa đông năm đó, khi lần đầu tiên tới tư gia số 9 Cao Bá Quát - Hà Nội để thăm nhạc sĩ Đoàn Chuẩn. Khi tôi tới nhạc sĩ Đoàn Chuẩn thì đang réo rắt tiếng guitare Hawai một giai điệu mùa thu với những quãng rộng răng cưa thoảng âm hưởng nhạc blue : “Thấy hối tiếc nhiều- Thuyền đã sang bờ- Đường về không lối…”.
Bốn ánh mắt nhìn nhau không nói, chỉ mỉm cười. Sự sống đã lật sang một trang mới mà chủ yếu là “phục sinh” lại những giá trị cũ đã bị cuộc chiến che lấp mấy chục năm qua. Từ trong nhà, bà Đoàn Chuẩn bước ra với từng đĩa bánh cuốn Thanh Trì trắng muốt trên tay. Rồi bà mở phin cà phê ( lần đầu tôi được uống café file tại Hà Nội ) ra, nước sôi rót vào loang khói.Có cảm giác như bà là người hạnh phúc nhất trong buổi sáng tinh khôi của những ngày Cố nhạc sĩ Đoàn Chuẩn của thời kỳ này.
Mùa đông như dừng lại ngoài hiên cửa. Mỗi người chúng tôi ngồi trước một đĩa bánh cuốn cắt nhỏ. Nhạc sĩ Đoàn Chuẩn rót ra hai chén “quốc lủi” sủi tăm. Sau khi cụng chén, tôi vừa gọn một ngụm, còn nhạc sĩ Đoàn Chuẩn thì điềm nhiên cạn ngay một hơi. Sau tôi mới biết đó là thói quen uống rượu của nhạc sĩ, giống như nhà văn Tô Hoài . Sau khi ăn sáng, chúng tôi thưởng thức tách cà phê thơm phức. Tôi mở gói thuốc lá 555 (inter) mời đàn anh, nhạc sĩ Đoàn Chuẩn xua tay. Ông lấy từ trong túi ra một bao thuốc lá “Thăng Long “ màu vàng. Đó mới là “gu” thuốc lá riêng của ông.
Khói thuốc quyện với hương cà phê làm ấm cả căn phòng. Hút hết thuốc, tôi cất giọng : “Anh đang chờ mùa thu –Trời đất kia ngả màu xanh lơ…”. Rồi giai điệu của Đoàn Chuẩn, như một lạch suối trong ngần trào tuôn khắp căn phòng. Ngày hôm đó, nhạc sĩ Đoàn Chuẩn hát ca khúc mới toanh : “ Khuôn mặt em ” được phổ thơ của nhạc sĩ Văn Cao cho tôi nghe. Ẩn sâu trong giai điệu bỡ ngỡ kia là bao nỗi niềm trắc ẩn của năm tháng. Cuộc gặp gỡ Đoàn Chuẩn lần đầu tiên tại tư gia đã kéo dài tới trưa. Những chén rượu đầy rồi lại cạn.
Trong âm nhạc, người ta thường định nghĩa các giọng trưởng là tươi sáng, khỏe mạnh, còn giọng thứ là buồn bã, u uẩn. Vậy mà các tình khúc của nhạc sĩ Đoàn Chuẩn hầu như là được viết bằng giọng trưởng mà vẫn thấy toát ra một nỗi buồn man mác, trong trẻo. Nếu có bắt đầu bằng giọng thứ như “ Lá đổ muôn chiều ” thì đến đoạn sau rồi cũng chuyển sang trưởng. Đương nhiên chính vì có đoạn giọng thứ hiếm hoi ấy, nhạc sĩ Đoàn Chuẩn đã có một câu hát rất hay vào hạng bậc nhất trong dòng ca khúc trữ tình Việt Nam: “Có những đêm về sáng - Đời sao buồn chi mấy cố nhân ơi ! Đã vội chi men rượu nhắp đôi môi…” May mà “ nhờ đổi mới “ thì công chúng mới được nghe lại, được biết đến những “Thiên Thai, Trương Chi, Thu quyến rũ, Gửi gió cho mây ngàn bay ”…
Tình của tôi với ông cứ trải dài như thế qua thời gian.